فضای بالاسری آسانسور ( Overhead ) چیست ؟
در پی گسترش نصب و استفاده از آسانسور در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و اداری، نصب تخصصی آسانسور مطابق استانداردهای موجود به دغدغه بسیاری از افراد بدل شده است. یکی از موارد مهم که شرکت‌های نصب آسانسور به آن توجه ویژه دارند، فضای اورهد آسانسور است. فضای بالاسری آسانسور یا overhead در آسانسور، به فضای بالای کابین آسانسور تا سقف چاه آسانسور اشاره دارد. این فضا برای نصب تجهیزات مهم مانند تجهیزات ایمنی، سیم بکسل‌ها، سیستم ترمز اضطراری و اجزای مربوط به موتور و تجهیزات کنترل سرعت آسانسور لازم است. مقدار دقیق فضای بالاسری بسته به نوع و ظرفیت آسانسور متفاوت است و باید مطابق با استانداردها و مقررات محلی طراحی و نصب شود تا ایمنی و کارایی آسانسور تضمین شود.
استاندارد ۶۳۰۳ ملی آسانسور
در استاندارد ملی ایران ۶۳۰۳، فضای بالاسری یا overhead آسانسور یکی از اجزای کلیدی برای ایمنی و عملکرد صحیح آسانسور است. این استاندارد مشخص می‌کند که فضای بالاسری باید به اندازه کافی باشد تا از برخورد سقف کابین آسانسور به سقف چاهک در هنگام توقف اضطراری جلوگیری شود و همچنین دسترسی ایمن به تجهیزات بالاسری برای سرویس و نگهداری فراهم گردد.
نکات کلی استاندارد ۶۳۰۳
ارتفاع فضای بالاسری
حداقل ارتفاع فضای بالاسری در استاندارد ۶۳۰۳ بر اساس نوع و سرعت آسانسور تعیین می‌شود. به طور کلی، این مقدار برای آسانسورهای استاندارد در حدود ۳۵۰۰ تا ۴۰۰۰ میلی‌متر است. این ارتفاع شامل فضای مورد نیاز برای تجهیزات مکانیکی و الکتریکی مانند گاورنر، سیستم‌های ایمنی، و سیم بکسل‌ها است.
الزامات ایمنی:
در شرایط اضطراری، مانند زمانی که آسانسور به صورت ناگهانی متوقف می‌شود، فضای بالاسری باید به اندازه‌ای باشد که از هرگونه آسیب به کابین و تجهیزات جلوگیری شود. این شامل فاصله بین سقف کابین و سقف چاهک و همچنین فضای لازم برای عملکرد ایمن سیستم ترمز اضطراری است.
دسترسی به تجهیزات:
فضای بالاسری باید به گونه‌ای طراحی شود که دسترسی آسان و ایمن به تمامی تجهیزات نصب شده در بالای چاهک آسانسور ممکن باشد. این تجهیزات ممکن است شامل موتور آسانسور (در صورت نصب در بالای چاهک)، گاورنر سرعت، و سایر اجزای کنترلی باشد.
طراحی و نصب:
طراحی و نصب چاهک آسانسور باید به گونه‌ای باشد که تمامی الزامات استاندارد ۶۳۰۳ در مورد فضای بالاسری رعایت شود. این موضوع به ویژه در ساختمان‌های با ارتفاع محدود یا در مواردی که نیاز به نصب آسانسورهای خاص وجود دارد، اهمیت دارد.
مطابقت با استانداردهای بین‌المللی:
استاندارد ۶۳۰۳ در بخش‌هایی که به فضای بالاسری مربوط می‌شود، با استانداردهای بین‌المللی مانند EN 81 و ASME A17.1 هماهنگی دارد. این امر تضمین می‌کند که آسانسورهای نصب شده مطابق با بهترین روش‌ها و الزامات ایمنی جهانی باشند.
استاندارد اورهد آسانسور
در استاندارد ۶۳۰۳ استاندارد ملی که مربوط به آسانسور است، در مورد فضای بالاسری آسانسور بدینگونه توصیه شده است:
- ریل‌های راهنمای کابین باید حداقل به مقداری برابر با ۰٫۱+۰٫۰۳۵Vˆ۲ متر بیشتر از طول حرکت کابین باشد.
- فاصله عمودی آزاد بین بالاترین نقطه‌ی سقف کابین تا پایینترین نقطه‌ی متناظر سقف چاه باید حداقل ۱+۰٫۰۳۵Vˆ۲ متر باشد.
- فاصله آزاد عمودی بین پایینترین نقطه سقف چاه تا بالاترین قسمت تجهیزات نصب شده روی کابین باید حداقل ۰٫۳+۰٫۰۳۵Vˆ۲ متر باشد.
- فاصله آزاد عمودی بین پایین ترین نقطه سقف چاه تا بالاترین قسمت کفشک لغزشی، سر بکسل و کرپی و مکانیزم سر در و غیر باید حداقل ۰٫۱+۰٫۰۳۵Vˆ۲ متر باشد.
- فضای بالای کابین آسانسور باید به اندازه‌ای باشد که مکعبی فرضی به ابعاد ۸۰ در ۶۰ در ۵۰ سانتی‌متر در آن جا شود، تا بتوان از آن به عنوان جان پناه استفاده کرد. در آسانسورهای با سیستم یک به یک اگر فاصله طناب‌های فولادی از یکی از سطوح عمودی مکعب از ۱۵ سانتی‌متر بیشتر نشود، می‌توان طناب‌ها و متعلقات آن را در این فضا جا داد.
محاسبه ( Overhead ) آسانسور
محاسبه فضای بالاسری آسانسور به موارد مختلفی بستگی دارد. یکی از این موارد، فاصله هوایی قاب وزنه، بافر و میزان فشردگی آن می‌باشد. فشردگی بافر بستگی به نوع و مدل آن دارد اگر از جنس پلی اورتان باشد، به مقدار ۹۰ % از ارتفاع خود جمع بسته شده و اگر هیدرولیک باشد باید با استورک نوشته شده بر روی آن جمع شود.
مورد بعدی طول اضافی ریل راهنما است. در این حالت فاصله کفشک تا انتهای ریل باید ۰٫۱+۰٫۰۳۵Vˆ۲ متر باشد. یعنی اگر آسانسوری ۱ متر بر ثانیه سرعت داشت، این فاصله برابر با ۱۳.۵ متر است، یا اگر سرعت آسانسور ۱.۶ متر بر ثانیه باشد، این فاصله ۱۹ متر است.
مورد بعدی فاصله عمودی آزاد بین بلندترین نقطه سقف کابین تا بلندترین محل چاه است. برای اینکار لازم است تا محل ایستادن روی سقف کابین مشخص شود. بر اساس استاندارد ملی محل ایستادن ۰.12mˆ۲ است و کوچک‌ترین ضلع آن هم نباید از ۰.25mˆ۲ کمتر باشد. که به عبارتی این فضا برابر است با ۲۵ در ۴۸ سانتی‌متر. پس بدین ترتیب فاصله محل ایستادن تا زیر سقف چاه باید ۱+۰٫۰۳۵Vˆ۲ متر باشد. در سرعت ۱ متر بر ثانیه این فاصله ۱۰۳.۵ سانتی‌متر و در سرعت‌های ۱.۶ متر بر ثانیه نیز برابر است با ۱۰۹ سانتی‌متر.
سومین مورد فاصله سطح بالاترین تجهیزات تا زیر سقف چاه است. که این فاصله باید با ۰٫۳+۰٫۰۳۵Vˆ۲ متر باشد.
آخرین مورد نیز جان پناه است که یک فضای مکعب شکل بوده و روی سقف آسانسور است. ابعاد این مکعب ۵۰ در ۶۰ در ۸۰ سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود.
سخن پایانی
فضای بالاسری یا overhead کابین آسانسور، فاصله‌ای است که بین سقف کابین آسانسور و سقف چاه آسانسور قرار دارد. این فضا برای نصب و عملکرد صحیح تجهیزات ایمنی و مکانیکی مانند گاورنر، سیستم ترمز اضطراری، سیم‌بکسل‌ها، و موتور (در صورت نصب در بالای چاه) ضروری است. فضای بالاسری باید به اندازه کافی باشد تا از برخورد سقف کابین با سقف چاه در هنگام توقف اضطراری جلوگیری شود و دسترسی ایمن به تجهیزات برای سرویس و نگهداری فراهم باشد.
برای محاسبه فضای اورهد باید استاندارد ۶۳۰۳ ملی آسانسور ایران را رعایت کرد و همه موارد مهم از جمله جمع شوندگی بافر، طول اضافی ریل راهنما، فاصله عمودی آزاد بین بلندترین نقطه سقف کابین تا بلندترین نقطه سقف چاه، فاصله سطح بالاترین تجهیزات تا زیر سقف چاه و در نهایت فضای جان پناه را در نظر گرفت. ما در شرکت کابین آسانسور پیشرو مدرن تمامی این استانداردها را در نظر گرفته تا کابینی مناسب و استاندارد برای شما تولید کنیم.