سرعت استاندارد آسانسور چیست ؟
به طورکلی سرعت استاندارد آسانسور حداکثر سرعتی است که یک آسانسور می‌تواند در طول مسیر حرکت خود داشته باشد. این سرعت واحد مشخصی دارد که آن متر برثانیه ( M/S ) است. سرعت آسانسور به عوامل مختلفی بستگی دارد و در آن نوع ساختمان، نوع آسانسور، کاربری ساختمان موثر است. سرعت مجاز آسانسور به طورکلی در محدوده ۱ الی ۲.۵ متر بر ثانیه است. اما برای ساختمان‌های بلند مثل برج‌ها و آسمان خراش‌ها سرعت مجاز می‌تواند بیشتر یا کمتر باشد. اهمیت اصلی برآن است که سرعت با قوانین و استانداردهای محلی و بین المللی هماهنگ باشد تا ایمنی و امنیت مسافران تضمین شود. به طور خلاصه عوامل موثر بر سرعت استاندارد آسانسور را می‌توان بدینگونه خلاصه کرد :
- تعداد طبقات: هرچه ساختمان بلندتر باشد، نیاز به آسانسور با سرعت بیشتر است تا جابجایی مسافران سریع‌تر صورت گیرد.
- نوع استفاده: آسانسورهای مسافری و باری دارای سرعت‌های متفاوتی هستند. آسانسورهای مسافری معمولاً سریع‌تر از آسانسورهای باری هستند.
- ظرفیت آسانسور: ظرفیت بالاتر ممکن است نیازمند سرعت کمتری باشد تا ایمنی و راحتی مسافران حفظ شود.
- استانداردهای محلی و بین‌المللی: برخی از کشورها و استانداردهای بین‌المللی برای ایمنی و کارایی، محدودیت‌هایی برای سرعت آسانسور تعیین کرده‌اند.
- شیب ریل‌ها: شیب ریل‌ها یا زاویه‌ی شیب ساختمان می‌تواند بر سرعت مجاز آسانسور تأثیر داشته باشد. در برخی موارد، شیب ریل‌ها ممکن است محدودیتی را بر سرعت حرکت آسانسور اعمال کند.
سیستم‌ها و قطعات موثر بر سرعت آسانسور
سرعت آسانسور تحت تأثیر چندین قطعه و سیستم اصلی قرار دارد که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر عملکرد کلی آن مؤثر هستند. مهم‌ترین قطعاتی که بر سرعت آسانسور تأثیر می‌گذارند عبارتند از:
۱. موتور (موتور درایو)
نوع موتور: موتورهای آسانسور عمدتاً از نوع موتورهای کششی (Gearless) و موتورهای گیربکسی (Geared) هستند. موتورهای بدون گیربکس (Gearless) معمولاً در آسانسورهای پرسرعت استفاده می‌شوند و برای سرعت‌های بالا مناسب هستند.
توان موتور: توان موتور نقش مهمی در تعیین سرعت دارد. موتورهای قوی‌تر امکان دستیابی به سرعت‌های بالاتر را فراهم می‌کنند.
۲. تابلو کنترل آسانسور
کنترل‌کننده فرکانس (VFD): سیستم‌های مدرن از کنترل‌کننده فرکانس متغیر (VFD) استفاده می‌کنند که توانایی تنظیم سرعت موتور را دارد. این سیستم باعث می‌شود که شتاب و کاهش سرعت آسانسور به صورت نرم و تدریجی انجام شود.
کنترل‌کننده سرعت: سرعت آسانسور توسط واحد کنترل مرکزی تنظیم و نظارت می‌شود که دستورالعمل‌هایی را برای حرکت سریع و ایمن آسانسور فراهم می‌کند.
۳. سیم‌بکسل (کابل‌ها)
کیفیت و نوع سیم‌بکسل‌ها می‌تواند بر نحوه انتقال نیرو از موتور به کابین آسانسور تأثیرگذار باشد. سیم‌بکسل‌های با کیفیت بالاتر برای حرکت سریع‌تر و ایمن‌تر مناسب هستند.
۴. ریل‌های راهنما
ریل‌های راهنما مسیر حرکت کابین را مشخص می‌کنند. ریل‌هایی با دقت و طراحی مناسب باعث کاهش اصطکاک و افزایش سرعت حرکت می‌شوند.
۵. ترمزها
ترمزهای الکترومغناطیسی در سیستم آسانسور نقش مهمی در کنترل سرعت و توقف ایمن آسانسور دارند. کیفیت و عملکرد این ترمزها بر ایمنی و دقت توقف در سرعت‌های بالا تأثیرگذار است.
۶. سیستم تعلیق و وزنه تعادل
وزنه تعادل باعث کاهش فشار روی موتور و افزایش سرعت حرکت آسانسور می‌شود. تنظیم مناسب وزنه تعادل برای بهینه‌سازی سرعت و کاهش مصرف انرژی اهمیت دارد.
۷. میکروپروسسورها و سنسورها
این سیستم‌ها برای تنظیم دقیق سرعت، شتاب و توقف آسانسور استفاده می‌شوند. سنسورها وضعیت کابین را در زمان واقعی ردیابی کرده و به کنترل‌کننده مرکزی کمک می‌کنند تا سرعت را بهینه‌سازی کند.
۸. روان‌کاری
روان‌کاری مناسب قطعات مکانیکی، مانند ریل‌ها و سیم‌بکسل‌ها، از ایجاد اصطکاک و سایش جلوگیری کرده و به حرکت نرم‌تر و سریع‌تر آسانسور کمک می‌کند.
این قطعات و سیستم‌ها با همکاری هم به بهینه‌سازی سرعت، ایمنی و کارایی آسانسور کمک می‌کنند.
سرعت استاندارد آسانسورها
دستورالعمل استاندارد ملی ایران برای آسانسورها شامل تعیین محدودیت‌ها و الزامات ایمنی مربوط به سرعت مجاز آسانسور است. این دستورالعمل‌ها به‌منظور تضمین ایمنی و کارایی آسانسور در ساختمان‌ها تدوین شده‌اند و مطابق با استانداردهای بین‌المللی مانند EN 81 یا ISO 4190 هستند.
برخی از الزامات مهم در استاندارد ملی ایران برای سرعت آسانسور شامل موارد زیر است:
۱.سرعت مجاز بر اساس طبقات و ارتفاع :
- ساختمان‌های با ۸ طبقه یا دارای ۲۳ متر طول حرکت برابر ۰.۶۳ متر بر ثانیه
- ساختمان‌های با ۹ طبقه یا دارای ۳۶.۵ متر طول حرکت برابر ۱ متر بر ثانیه
- ساختمان‌های از ۱۳ تا ۲۰ طبقه یا دارای ۶۳ متر طول حرکت برابر ۱.۶ متر بر ثانیه
- ساختمان‌های از ۲۱ تا ۲۵ طبقه یا دارای ۸۰ متر طول حرکت برابر ۲ متر بر ثانیه
- ساختمان‌های از ۲۶ تا ۳۰ طبقه یا دارای ۹۵ متر طول حرکت برابر ۲.۵ متر بر ثانیه
۲. الزامات ایمنی برای سرعت بالا:
– در آسانسورهایی که با سرعت بالای ۱.۷۵ متر بر ثانیه کار می‌کنند، سیستم ترمز ایمنی و حسگرهای سرعت باید وجود داشته باشد تا در صورت خرابی یا تجاوز از سرعت مجاز، آسانسور به‌طور خودکار متوقف شود.
– سامانه کنترل سرعت و ترمز ایمنی: این سیستم‌ها باید به گونه‌ای طراحی شده باشند که از توقف تدریجی و ایمن آسانسور در سرعت‌های بالا اطمینان حاصل شود.
۳. شتاب و توقف:
– طبق استاندارد، آسانسورها باید به گونه‌ای طراحی شوند که شتاب و کاهش سرعت به‌صورت تدریجی و بدون تکان شدید انجام شود تا راحتی مسافران حفظ شود. معمولاً شتاب آسانسور نباید بیش از ۱ متر بر ثانیه مربع باشد.
فرمول محاسبه سرعت آسانسور
سرعت استاندارد آسانسور به دو فاکتور اصلی بستگی دارد : ۱. ارتفاع ۲. زمان
مدت زمانی که آسانسور می‌توان ارتفاع ساختمان را طی کند اهمیت زیادی دارد. برای محاسبه سرعت آسانسور می‌توانید از فرمول زیر استفاده کنید.
سرعت(v)= زمان(t)/ارتفاع(h)
به عنوان مثال یک ساختمان ۴۰ متری را در نظر بگیرید که مدت زمان لازم برای طی کردن این مسافت ۳۰ ثانیه باشد . طبق فرمول سرعت آسانسور برابر با ۴۰ تقسیم بر ۳۰ باشد که حاصل ۱.۳۳ متر بر ثانیه می‌شود. وامل دیگری نیز در محاسبه سرعت آسانسور نظیر شیب آسانسور، وزن بار آسانسور و تنظیمات خاص آسانسور بر سرعت آسانسور تاثیر دارد. برای محاسبه دقیق سرعت مجاز آسانسور بهتر است که از متخصصان و کارشناسان ما در شرکت کابین آسانسور پیشرو مدرن راهنمایی بگیرید.
ویژگی آسانسورهای سریع
این آسانسور در ساختمان‌های بسیار مرتفع و برج‌ها نصب می‌گردد. یک آسانسور سریع با رعایت کلیه نکات مربوط به سرعت استاندارد آسانسور دارای مزایای زیر است.
- جلوگیری از اتلاف وقت
- دارای به اجزا و قطعات زیاد و سنگین
- مجهز سرعت ۴ m/s به بالا
- استفاده از طناب کششی و دستگاه متعادل‌کننده آسانسور
تفاوت آسانسور ۲ سرعته و 3VF
آسانسورهای دو سرعته و ۳VF (یا آسانسور با درایو فرکانس متغیر) تفاوت‌های مهمی در عملکرد، مصرف انرژی و راحتی حرکت دارند. در ادامه این تفاوت‌ها را توضیح می‌دهم:
نوع عملکرد
– آسانسور دو سرعته: در این نوع آسانسور، موتور دو سرعت ثابت دارد؛ یکی برای حرکت با سرعت بالا و دیگری برای حرکت با سرعت پایین. معمولاً آسانسور در ابتدا با سرعت بالا شروع به حرکت می‌کند و قبل از رسیدن به طبقه مقصد سرعت کاهش می‌یابد تا توقف نرم‌تری داشته باشد.
– آسانسور ۳VF: این نوع آسانسور از یک درایو فرکانس متغیر استفاده می‌کند که اجازه می‌دهد سرعت حرکت به صورت پیوسته کنترل شود. به این معنا که آسانسور می‌تواند با سرعت‌های مختلف و بدون تکان یا کاهش ناگهانی سرعت حرکت کند، که این حرکت را بسیار نرم و بدون تکان می‌کند.
مصرف انرژی
– آسانسور دو سرعته: مصرف انرژی در این سیستم نسبتاً بالا است زیرا موتور برای تغییر سرعت نیاز به تغییر وضعیت دارد و نمی‌تواند به صورت پیوسته سرعت را تنظیم کند.
– آسانسور ۳VF: به دلیل استفاده از تکنولوژی درایو فرکانس متغیر، مصرف انرژی بهینه‌تر است. سرعت موتور با توجه به نیاز کاهش یا افزایش می‌یابد که باعث کاهش مصرف برق و بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌شود.
راحتی مسافر
– آسانسور دو سرعته: به دلیل تغییر سرعت ناگهانی (از سرعت بالا به سرعت پایین)، حرکت آسانسور ممکن است دارای تکان‌های ناگهانی باشد که می‌تواند احساس ناراحتی در مسافران ایجاد کند.
– آسانسور ۳VF: حرکت آسانسور بسیار نرم و بدون تکان است. تغییر سرعت به صورت تدریجی انجام می‌شود که باعث راحتی بیشتر مسافران در طول حرکت و هنگام توقف می‌شود.
استفاده از تجهیزات مکانیکی
– آسانسور دو سرعته: موتورهای دو سرعته به قطعات مکانیکی ساده‌تری نیاز دارند، اما با توجه به ضربات و تغییرات ناگهانی در سرعت، این سیستم‌ها ممکن است نیاز به تعمیر و نگهداری بیشتری داشته باشند.
– آسانسور ۳VF: سیستم‌های ۳VF به دلیل کنترل دقیق‌تر سرعت و حرکت نرم‌تر، باعث کاهش استهلاک قطعات مکانیکی می‌شوند و نیاز به تعمیرات کمتری دارند.
هزینه اولیه و نگهداری
– آسانسور دو سرعته: هزینه اولیه نصب این نوع آسانسور پایین‌تر است، اما ممکن است هزینه‌های نگهداری و مصرف انرژی بالاتر باشد.
– آسانسور ۳VF: هزینه نصب اولیه این نوع سیستم به دلیل استفاده از درایو فرکانس متغیر بالاتر است، اما به دلیل مصرف انرژی کمتر و تعمیرات و نگهداری کمتر، در بلندمدت مقرون به صرفه‌تر خواهد بود.
یشنهاد می کنیم برای بالا بردن سرعت آسانسور و داشتن حرکتی نرم و کنترل گشتاور از درایوهایی با قابلیت نصب سیستم انکودر و کارت Close Loop استفاده شود. این کار موجب می شود که آسانسور حرکتی بسیار نرم و عالی داشته باشد و توقف به صورت دقیق و بدون ضربه انجام شود. همچنین گشتاور مناسب برای حمل بار را داشته باشد. بدین ترتیب عمر مفید درایو و موتور نیز افزایش می یابد.
جمع بندی
همانطور که در قسمت‌های قبل به آن اشاره شد، آسانسورها دارای سرعت‌های مختلفی می‌باشند که این سرعت به عوامل مختلفی بستگی دارد. از مهم‌ترین عواملی که سرعت آسانسور به آن بستگی دارد، ارتفاع ساختمان و تعداد طبقات می‌باشد. سرعت آسانسور با ارتفاع آسانسور رابطه مستقیم دارد؛ بدین صورت که هر اندازه ارتفاع بیشتر باشد سرعت نیز بیشتر می‌شود. ساختمان‌های بلند سرعت مجاز آسانسور باید رعایت شود تا ترافیک و انتظار آسانسور کاهش یابد.